Kinh văn:
Thương hàn bát, cửu nhật, phong thấp tương bác, thần thể đông phiền, bất năng chuyên trắc, bất ấu bất khát, mạch phù hư nhi sắc giả, quế chi phụ tử thang chu chị, nhược đại tiện kiên, tiểu tiện tự lợi giả, khử quế gia bạch truật thang chủ chi.
Dịch nghĩa:
Thương Hàn 8 – 9 ngầy Phong Thấp tương bác, thân thể nhức phiền, không thể xoay chuyền, không ụa, không khát, mạch Phù Hư mà Sáp; Quế Chi Phụ Tử thang làm chủ. Nếu đại tiện rắn, tiểu tiện tự lợi khứ Quế Chi gia Bạch Truật thang làm chủ.
Sách y tông kim giám viết:
Mạch phủ hư là do biểu hư phong, mạch sắc là do thấp, thân thể đau nhức khó chịu là do phong, không thể chuyền xoay, vận động là do thấp. Phong thấp liên kết nhau thì thân thể đau nhức không phải là đau nhức da thương hàn, nên dùng quế chi phụ tử thang ôn tán phong thấp theo biểu mà giải. Nếu mạch phủ thực, thì dùng ma hoàng gia truật thang, phát tán phong thấp mà ở đây đại tiện táo, tiểu tiện tự lợi, không nên phát hãn mà hại tân dịch, gia bạch truật để chữa mình mẩy nặng nề do thấp trệ cơ phu, dùng phụ tử để trục thủy khí ở trong bì phu.
Vưu tại Kinh chú:
Thân thể đau nhức khó chịu, không thể vận động được là tà ở biểu; không nôn, không khát là lý không có nhiệt; mạch phù hư mà sáp là biết phong thấp còn ở ngoài mà vệ dương bất chính, do đó dùng quế chi thang khư thược dược toan liễm (chua, thu liễm) gia phụ tử có tính vị tân ôn (cay ấm) để phấn chấn dương khí chống âm tà.
Nếu đại tiện táo, tiểu tiện tự lợi, là biết được dương khí ở biểu tuy yếu, nhưng dương khí ở lý còn ổn định thì thấp ở trong bì phu có thể chạy vào lý và ra ngoài theo đường tiểu tiện, không cần phát biểu nữa khỏi làm nguy cái dương đã suy nhược lâu ngầy. Do đó phương trước bỏ quế chị tân cam (cay làm tán) mà gia bạch truật khô táo (đáng ráo) hợp với phụ tử đại lực vận hành, cùng chạy vào trong bì phu mà trục thủy khí. Đó cùng là phép nhân cái thế của nó mà dẫn nó đi và làm cho thông lợi.
QUẾ CHI PHỤ TỬ THANG PHƯƠNG
| Quế Chi 4 lạng | Phụ Tử 3 củ (bào |
| Chích Thảo 2 lạng | Đại Táo 12 trái |
| Sinh Cương 3 lạng | |
| 5 vị trên, nước 6 thăng nấu lấy 2 thăng, bỏ bã chia uống ấm 3 lần. | |
BẠCH TRUẬT PHỤ TỬ THANG PHƯƠNG
| Bạch Truật 4 lạng | Phụ Tử 3 củ (bào) |
| Chích Thảo 2 lạng | Đại Táo 12 trái |
| Sinh Cương 3 lạng | |
| 5 vị trên, nước 3 thăng nấu lấy 1 thăng, bỏ bã chia uống ấm 3 lần. Uống lần đầu cảm giác mình tê, độ nửa ngầy uống lần sau, uống hết 3 lần, người bệnh trạng như xây xẩm, chớ có sợ, đó chỉ là Bạch Truật Phụ Tử cùng chạy trong da để trục thủy khí, mà chưa trừ hết cho nên như vậy. | |
Phép gia giảm:
- Nếu đại tiện không táo, tiểu tiện bất lợi thì gia quế chi.
- Nếu người hư yếu hoặc sản phụ thì giảm liều phụ tử.
Ý nghĩa phương thuốc:
Đây tức là quế chi phụ tử thang khử quế gia bạch truật, tác dụng 2 phương này gần giống nhau. Dùng bạch truật phụ tử thang khi phong tà đã lui, không cần thông dương nữa cho nên khư quế và gia bạch truật chuyên chú vào kiện tỳ hành thấp.
Người đăng: BS.Trần Văn Toàn
🔎 Tra cứu thông tin tiện ích hơn trên App Tuệ Y
🌐 Link tải CH Play: Tuệ Y
