Kinh văn 75 – Phàn Thạch Thang Trị Cước Khí Xung Tâm – Y Gia Quán

Kinh văn:

Phàn thạch thang trị cước khí xung tâm

Dịch nghĩa:

Phàn thạch thang chữa được bệnh cước khí xung tám

Tào dĩnh phủ chú:

Chứng cước khí là do thấp thắng ở dưới, kiêm phong trở ở trong mà bốc lên trên nên gọi là cước khí xung tâm.

Vưu tại kinh chú:

Bệnh cước khí là thấp làm tổn thương ở phản dưới mà khí xung lên phần trên.

PHÀN THẠCH THANG

Phân thạch 2 lạng

Dùng 1 vị, nước cường thủy 1 đấu 5 thăng sắc sỏi 3,5 đạo rỗi ngâm chân vào.

Ý nghĩa phương thuốc:

Phàn thạch vị chưa, sáp rít, tính táo, có khả năng phân thủy táo thấp, giải độc. Độc được giải, thấp được trừ thì chứng khí thượng xung tự bết.

Nhận xét:

Nguyên nhân của bệnh là do phong hàn thấp gây ra biểu hiện chú yếu là từ đầu gối tới chân tê lạnh đau nhức, có trường hợp thì chân bại liệt co rút, có trường hợp thì chân khô teo. Khô teo thì gọi là “can cước khí”; phù thũng thì gọi là “thấp cước khí”. Còn trường hợp thì như có vật gì bằng ngón tay, phát từ bụng chân đưa khí xông ngược lên bụng, lên tìm thì gọi là cước khí xung tâm.

Phụ phương 1.

1. CỔ KIM LỤC NGHIỆM TỤC MỆNH THANG

Chủ trị:

Chữa trúng phong phí, thân thể không có khả năng tự thu giữ, miệng không nói được, mạo muội không rõ chỗ đau hoặc co quắp không xoay chuyên được.

– Chứng bệnh phục xuống mà không nằm được, ho kéo khí ngược lên, mặt mắt phù thũng.

Ý nghĩa phương thuốc:

Từ trung khả nói: Chứng phi là tên gọi phân biệt với chứng tý. Nguyên nhân do vinh vệ hư, phong tà nhập vào mà gây tắc. Cho nên vinh vệ tấc bên ngoài thì thân thể không có khả năng tự thu giữ hoặc co quắp không xoay chuyến được. Vinh vệ tắc bên trong mà miệng không nói được, mơ hồ không rõ chỗ đau. Bệnh do ngoại cảm gây ra. Nên dùng ma hoàng thang thông hành vinh vệ, can khương thạch cao điểu hòa hàn nhiệt, xuyên khung, đương quy, nhân sâm bổ hư ích khí dưỡng huyết. Khi nống ra mồ hỏi dâm dấp làm cho tà theo biểu mà xuất ra ngoài.

Nếu bệnh phục xuống mà không nằm được, ho khí ngược lên, mặt mắt phù thũng là do phong tà nhập vào cơ thể gây tắc trệ ở hung cách làm cho phế khí không thông hành mà khí nghịch lên mặt mắt cũng dùng phương trên.

2. THIÊN KIM TAM HOÀNG THANG

Ý nghĩa phương thuốc:

Độc hoạt, ma hoàng khu phong tán hàn, tế tân thông kinh trừ tà; hoàng kỳ bổ hư cố biểu; Hoàng cẩm thanh lý nhiệt có thấp uất ở dưới mà nhiệt thịnh ở trên.

Phép gia giảm:

– Tám nhiệt gia đại hoàng (tiết nhiệt)

 – Bụng đẩy gia chỉ thực (khai uất hành khí)

– Khí nghịch gia nhân sâm (bổ trung ích vị)

– Hỏi hộp, tâm quý gia mẫu lệ – Khát gia qua lâu căn (thanh phế sinh tân trừ phiền nhiệt)

3. TRUẬT PHỤ THANG (CẬN HIẾU PHƯƠNG)

Tác dụng:

Noãn, có bổ trung, ích tình khí Chủ trì: Chữa phong hư đầu nặng, xây xẩm khó chịu nhiều, ăn không biết mùi vị.

Ý nghĩa phương thuốc:

Chứng này: Đầu nặng xây xẩm khó chịu nhiều là biết có phong dương ở trên, nhưng không phải do dương thịnh mà do dương hư, trọc âm nghịch lên. Đồng thời ăn không biết mùi vị là do vị khí cũng hư, Chính vì vậy trong phương dùng Phụ tử để ôn thận; bạch truật chích cam thảo để ôn tỳ vị, tỳ thận được ấm thì khí dương hòa, mà khí trọc âm tự hạ xuống.:

4. BÁT VỊ HOÀN (THỘI THỊ PHƯƠNG)

Tác dụng:

Ôn bổ thận dương

Chủ trị:

Chữa bệnh cước khí đi lên nhập vào bụng dưới làm tê đại. Do kinh mạch của thận đi từ hàn chân và nhập vào bụng, khi thận khí yếu, khí hàn thấp theo kinh lên nhập vào trong bụng và tụ lại ở bụng dưới mà làm tê đại.

Ý nghĩa phương thuốc:

Mục đích bài này là ôn bổ thận dương với phương pháp điểu trị là: “ích hỏa nguyên để tiêu âm hàn”, Do thận âm, thận dương có quan hệ với nhau” Ẩm dương cùng gốc”, nên trong phương dùng phụ tử, quế chi làm chủ được để ôn bổ thân dương lại kết hợp với bài lục vị địa hoàng tư bổ thận âm là thần và tá. Đó chính là lẽ: ‘giỏi bổ dương tất phải trong âm tìm dương thì dương được âm trợ mà sinh hóa vô cùng.

5. VIỆT TỲ GIA TRUẬT THANG (THIÊN KIM PHƯƠNG)

Tác dụng:

Phát tán uất nhiệt

Chủ trị:

– Chữa bệnh nhục cực (đa khô đen, thịt như có chuột chạy ở trong). Nhiệt làm tân dịch thoát, tấu lý mớ, mổ hôi ra đảm đìa,

– Chữa lệ phong khí (bệnh phong hủi)

– Chữa hạ tiêu chân yếu

Ý nghĩa phương thuốc:

Đó là phương chữa phong cực hóa nhiệt, phong thấp nhiệt thắng, dẫn đến nhục cực nhiệt mà ra mồ hôi nhiều, tân thoát mà biểu khỏi hư nhưng tấu lý không có khả năng phục hỏi, do ra mổ hôi đảm đìa, phong nhập vào phần dinh gây ra chứng lệ, lệ có vinh khí nhiệt phù, phong nhập vinh hóa nhiệt tức là lệ phong khí. Phong thắng khí phù, hạ tiêu vốn hư làm quyết dương độc hành mà trọc âm không giáng, tuy không dưỡng âm mà âm khỏi hư tức là hạ tiêu chân nhược. Cho nên dùng ma hoàng để thông tý tác, Thạch cao thanh nhiệt phần khí; sinh khương, đại táo hòa dinh vệ; cam thảo bạch truật lý tỳ phù chính, mổ hôi ra nhiều mà dùng Ma hoàng kiêm có bạch truật phù chính, thạch cao dưỡng âm để chế ngự cho nên gọi là việt tỹ gia truật thang.

Người đăng: BS.Trần Văn Toàn

🔎 Tra cứu thông tin tiện ích hơn trên App Tuệ Y

🌐 Link tải CH Play: Tuệ Y