Khi nói về đông dược 2 vị Ma hoàng, Quế chi có lẽ không ai là không nhắc đến, học sang phương tễ thì không thể bỏ qua 2 bài Quế chi thang và Ma hoàng thang, đến khi tìm hiểu sâu hơn 1 chút đọc các tác phẩm kinh điển, trong đó có Thương hàn luận thì ngay từ những thiên đầu về Thái dương bệnh cũng không ngoài 2 vị Ma hoàng, Quế chi. Chứng tỏ tính ứng dụng của nó là không hề nhỏ!
Y Gia Quán đã có bài viết chia sẻ về 2 vị này nhưng không bàn nhiều về hiệu quả kết hợp giữa chúng. Nếu để nói ý cần nắm nhất có lẽ là Ma hoàng và Quế chi đều thuộc nhóm thuốc phát tán, thể đi của nó đều từ trong ra ngoài, nhưng vị Ma hoàng thì từ Phế ra, còn đối với Quế chi thì lại từ Tâm. Chúng đều là thuốc trị Thái dương chứng nhưng lại chia thành doanh và vệ. Phế chủ vệ thuộc (khí), Tâm chủ doanh thuộc (huyết), nên sự kết hợp giữa Ma hoàng và Quế chi có thể phân bố khí huyết tại cơ biểu, thông qua Quế chi để cường tạng Tâm, phù trợ chính khí, Ma hoàng giúp mở lỗ chân lông trục được phong hàn tà ra ngoài.
Hôm nay xét đến sự khác nhau giữa 2 bài Ma hoàng thang và Quế chi thang, Y Gia Quán xin chia sẻ một số điểm cần lưu ý sau:
+ Cả 2 bài này đều dùng với mục đích cho ra mồ hôi, nhưng chủ trị của 2 phương lại hoàn toàn khác biệt. Đối với Quế chi thang chủ trị phong hàn biểu hư với triệu chứng chính cần lưu tâm là sợ hạnh, có mồ hôi, mạch phù hoãn hoặc phù nhược, còn Ma hoàng thang lại trị phong hàn biểu thực triệu chứng chính là sợ lanh, không ra mồ hôi, mạch phù, khẩn hoặc phù mà hơi huyền. Một hư một thực tránh nhầm lẫn.
+ Đối với Quế chi thang công dụng giải cơ phát biểu, điều hòa dinh vệ, Quế chi giúp phát tán giải tà, trợ vệ dương, thông kinh lạc, loại bỏ phong tà ở biểu (Vệ cường), gia thêm Bạch thược để ích âm liễm dinh, vừa bổ phần dinh âm bị hao tổn do ra mồ hôi, vừa để liễn cố dinh âm bị tiết ra ngoài (Dinh nhược). Đối với Ma hoàng thang là một phương tiêu biểu cho tân ôn giải biểu có tác dụng tân ôn phát hãn, khu phong tán hàn ở biểu theo mồ hôi mà ra, chủ trị thương hàn thái dương biểu chứng, Ma hoàng tác dụng phát hãn giải biểu, tán phong hàn, tuyên phế, định suyễn. Hạnh nhân tuyên phế, giáng khí, hợp với Ma hoàng 1 tuyên 1 giáng tăng thêm tác dụng định suyễn.
+ Đối với Quế chi thang gia thêm các vị Sinh khương, Đại táo để tương tợ. Trái lại Ma hoàng thang lại không cần dùng, nếu dùng lại gây trở ngại cho dược lực của Ma hoàng và Hạnh nhân.
+ Cách dùng: Đối với Quế chi thang sau khi uống thuốc cần ăn 1 bát cháo nóng và chùm chăn để ra mồ hôi râm râm, bởi lẽ trường hợp dùng Quế chi thang là khi mắc ngoại cảm phong hàn cơ thể ở trạng thái vệ cường dinh nhược, sau khi uống thuốc ăn cháo nóng, một là mượn tinh khí của thủy cốc, ôn dưỡng trung tiêu bổ sung nguồn hãn dịch, hai là mượn cốc khí hỗ trợ Vị khí để trợ giúp dương khí đuổi tà ra ngoài. Trùm chăn để giữ ấm, tạo điều kiện để ra mồ hôi. Còn đối với Ma hoàng thang thì chỉ cần mặc quần áo ấm, đắp chăn để mồ hôi túa ra mà không cần ăn cháo loãng nóng.
+ Về vấn đề khái suyễn:
Đối với Ma hoàng thang tác dụng này đã rõ nhưng đối với Quế chi thang gia thêm 2 vị Hạnh nhân, Hậu phác cũng có thể giúp định được khái suyễn rất tốt. Bởi lẽ Phế lúc nào cũng cần sự ôn ấm của Tâm hỏa, khi dương khí không chiếu đến nơi nào thì nơi đó sinh bệnh, dương khí của Phế bất túc thì sẽ sinh bệnh, nhưng dương khí của Phế lại nhờ sự ôn chiếu của Tâm vì Tâm là chủ dương khí của ngũ tạng, nên khi Tâm hỏa bất túc không ôn ấm được phế Kim, làm chức năng của Phế bị rối loạn thăng giáng mà sinh ra chứng khái suyễn. Lúc này dùng Quế chi thang để ôn Tâm dương từ đó giúp ôn được Phế mà bình suyễn, gia thêm 2 vị Hạnh nhân, Hậu phác giúp đàm khí ở hung phế hạ đi lại càng thêm hiệu quả. Đối với chứng khái suyễn này Quế chi thang dùng trong trường hợp Tâm dương hư không ôn chiếu được Phế, còn Ma hoàng thang dùng trong trường hợp hàn tà phạm Phế mà gây ra suyễn.
Người đăng: BS.Trần Văn Toàn
🔎 Tra cứu thông tin tiện ích hơn trên App Tuệ Y
🌐 Link tải CH Play: Tuệ Y
