Kinh văn:
Hồ hoặc (1) chi vì bệnh, trạng như thương hàn, mặc dục miên, nhật bất đắc bế, ngoa khởi bất an, thực vụ hầu vị hoặc, hồ vu âm vi tức là nghĩa như vậy. Bất dục ẩm thực, ô văn thực xú, kỳ điện mục tác xích, tác hắc, tác bạch; thực vu thượng bộ tắc thanh kiệt, cam thảo tà tâm thang chủ chị,
Chú thích:
1) Hồ hoặc: chứng bệnh ở họng thì đau, ở hậu môn thì có nhọt mủ; người bệnh tỉnh thần rối loạn không ổn định hay nghỉ ngờ.
Dịch nghĩa:
Hồ Hoặc ‘chi vi’ bệnh, chứng trạng giống như Thương Hàn, lìm lịm muốn ngủ mà mắt không nhắm được, nằm ngồi không yên, trùng đục khoét ở hầu gọi là hoặc, đục khoét ở Âm bộ gọi là hồ, không muốn ăn uống, sợ nghe mùi đồ ăn, mặt mắt người bệnh chợt đỏ, chợt đen, chợt trắng. Trùng đục khoét ở Thượng bộ thì thinh âm khàn khàn, Cam Thảo Tà Tâm thang làm chủ. Trùng đục khoét ở Hạ bộ thì yết khô, dùng Khổ Sâm thang rửa nó. Trùng đục khoét ở giang môn, dùng Hùng Hoàng đốt xông nó.
Sách y tông kim giám viết
Hồ hoặc, nha cam, hạ cam đều là tên gọi xưa ngầy nay người ta cho rằng cam hô, hạ cam tức là hồ, ăn loét giang môn. Nha cam tức là hoặc ăn loét vết hầu răng lợi, môi. Mỗi bệnh đều do thấp và độc chưa hết sau bệnh thương hàn hoặc khi mọc ban chẩn hoặc sau khi hạ lợi.
Vưu tại kinh chú:
Hà hoặc là bệnh trùng, theo Sào Thị gọi là bệnh bặc, người bệnh lìm lịm muốn ngủ, mắt không nhắm được thức ngủ không yên đó là hiện tượng táo nhiễu động. Giống như Thương hàn thiếu dương nhiệt chứng mà kỳ thực là trùng làm nhiễu loạn đến tâm không muốn ăn uống, sợ ngửi mùi để ăn giỏng như thương hàn dương minh thực chứng, mà thực ra là trùng phục ở trong vị.
Mặt mắt bệnh nhân lúc đó, lúc đen, lúc trắng. Đó là sự lên xuống tụ tán vô thời của trùng cho nên màu sắc biến đối bất nhất.
Năng hơn thì mạch cũng đại tiểu vô định. Tuy là trùng bệnh nhưng bệnh có thể làm cho người ta hỗ hoặc nghi ngờ cho nên gọi là bệnh hỗ hoặc.
Từ Trung Khả viết:
Ăn loét yết hầu là hoặc tức là nhiệt ngấm lên trên như cẩm phải khí hoắc loạn mà sinh ra ngờ vực, ăn loét ở âm là hồ, là nhiệt ngám đấm xuống dưới nhu hại mà u cấp, hiểm như tính chất loài hồ.
Ăn loét ở thượng bộ (hạng) nên tiếng khàn rẽ, ăn loét ở hạ bộ (tiên âm, hậu âm). phỉa trong của 2 âm thuộc về can, mà cửa họng thuộc can đơm, bệnh từ dưới rà xung lên trên thì làm cho họng khô. Đến nguyên do sinh trùng thì triệu thị cho là thấp nhi nhiệt đình trệ lâu ngầy, chứng hư khí huyết mà thành ứ trọc, tức là phong hóa nhú nục thành trùng Cam tháo tà tâm thang chăng những làm cho trung khí vận hành mà thấp nhiệt tu hóa.
CAM THẢO TẢ TÂM THANG PHƯƠNG
| Chích Thảo 4 lạng | Hoàng Cầm 3 lạng |
| Càn Cương 3 lạng | Nhân Sâm 3 lạng |
| Bán Hạ ½ thăng | Hoàng Liên 2 lạng |
| Đại Táo 12 trái | |
| 7 vị trên dùng một đấu nước nấu lấy 6 thăng, bỏ bã, lại nấu lấy 3 thăng, uống ấm 1 thăng, ngầy 3 lần. | |
Ý nghĩa phương thuốc:
Trong phương trọng dụng cam thảo giải độc là quân, bán hạ, hoàng liên là dùng tân khai, khổ giáng; hoàng cầm để thanh, vì sợ hại đến vị, cho can khương để ôn dưỡng; nhân sâm, đại táo bổ trung khí.
Người đăng: BS.Trần Văn Toàn
🔎 Tra cứu thông tin tiện ích hơn trên App Tuệ Y
🌐 Link tải CH Play: Tuệ Y
