Nhắc đến nhóm phát tán thì có 1 vị thuốc rất đặc biệt đó là Kinh giới, vì đây là vị thuốc được xếp vào nhóm phát tán phong hàn, nhưng thực tế nó có thề dùng để điều trị cho cả phong hàn biểu chứng và phong nhiệt biểu chứng. Bởi lẽ Kinh giới cay mà không gắt, ôn mà không táo, là loại thuốc hơi cay hơi ôn, cho nên người bị thương hàn, ôn bệnh thuộc cảm mạo, thì bất luận phong hàn, phong nhiệt đều có thể dùng được.
+ Phối với Phòng phong, Tô diệp thì sử dụng trong thuốc tân ôn giải biểu.
+ Phối với Bạc hà, Ngân hoa, Tang diệp dùng trong thuốc tân lương giải biểu.
Kinh giới vị tân, hơi ôn, quy kinh Phế, Can, có 4 công dụng chính:
1. Tán hàn giải biểu.
2. Sơ phong giải kỉnh.
3. Tán ứ chỉ huyết.
4. Tuyên độc thấu chẩn.
Ta cần lưu tâm một số điểm sau, đối với nụ hoa Kinh giới người ta gọi là Kinh giới tuệ, Kinh giới thích hợp với giải tán phong tà ở toàn thân, còn Kinh giới tuệ thính hợp giải tán phong tà ở vùng đầu. Ngoài ra công dụng tán ứ chỉ huyết là 1 công dụng cũng rất đáng chú trọng mà nhiều người thường bỏ qua, Kinh giới có khả năng thanh phục nhiệt ở huyết phận có tác dụng lý huyết và chỉ huyết, có thể chữa các bệnh như kinh nguyệt quá nhiều, băng lậu, sản hậu mất máu. Khi dùng nên sao thành than để đạt tác dụng chỉ huyết.
Còn nếu nhắc đến vị thuốc “Chủ đại phong” thì trong sách Bản Kinh đã đề cập đến vị Phòng phong, ngay từ cái tên gọi cũng đã nói lên được công hiệu chính của vị thuốc này, hay trong sách Bản thảo hội ngôn có nói: “Phòng phong là thuốc tán phong hàn thấp tý, chủ trị các chứng phong, chu thân bất toại, chứng đau các khớp chân tay co rút, chứng động kinh,…
+ Phối với Xuyên khung, Bạch chỉ đi lên trị phong tại đầu mặt
+ Phối với Khương hoạt, Độc hoạt đi xuống trị phong tại lưng gối.
+ Phối với Đương quy trị huyết phong, cùng với Bạch truật trị tý phong, cùng với Hoàng cầm, Hoàng liên trị nhiệt phong, cùng với Kinh giới, Hoàng bá trị trường phong, cùng với Nhũ hương, Quế chi trị thống phong, người lớn trúng phong, trẻ em động kinh, Phòng phong đều dùng được.
Phòng phong vị cay, ngọt, ấm quy kinh Bàng quang, Can, Tỳ, có 3 công dụng chính:
1. Khu phong giải biểu
2. Thắng thấp chỉ thống
3. Sơ phong chỉ kinh
Có các điểm chính ta cần lưu tâm, Phòng phong có tác dụng trừ phong thấp ở kinh lạc gân xương rất tốt, có thể dùng để chữa chứng phong hàn thấp tý, khớp xương toàn thân đau nhức, cột sống và gáy cứng đau, tứ chi co rút. Tác dụng khư phong giải kinh của Phòng phong rất rõ, ngoài ra Phòng phong còn vào được khí phận của Can kinh nên dùng để chữa các chứng như Can phong nội động, Phong đàm quấy rối lên trên, phá thương phong dẫn đến các chứng răng cắn chặt, mắt nhìn xéo, chân tay co giật, uốn ván đạt được hiệu quả rất tốt…
Đặc biệt Phòng phong chữa được chứng thương phong tiện huyết, tái phát nhiều lần đại tiện ra huyết nhiều lần không khỏi!!!
Trên thực tế lâm sàng, đặc biệt trong những trường hợp cảm mạo phong hàn thuộc biểu chứng, người ta thường kết hợp 2 vị Kinh giới và Phòng phong với nhau đạt được hiệu quả điều trị rất tốt, Phòng phong khu phong giải biểu, chữa toàn thân đau nhức hiệu quả tốt hơn so với Kinh giới, Kinh giới tác dụng khư phong giải biểu phát hãn so với Phòng phong lại rõ rệt hơn, Kinh giới phương hương tán hành, khí vị khinh nhẹ có xu hướng đi lên và ra ngoài, tính của nó ôn nhưng không táo, thiên về phát tán vùng thượng tiêu, nếu đem sao thì có thể nhập huyết phận mà tán được uất nhiệt trong huyết phận, còn đối với Phòng phong khí và vị của nó đều có tính thăng, tuy ôn mà nhuận, chủ trị phong tà ở thượng tiêu, lại có thể hành ở khí phận, khư trục phong, thắng được thấp tà, nên khi kết hợp 2 vị này bổ trợ cho nhau mà giúp nâng cao hiệu quả trong điều trị.
Còn xét nếu về sự khác nhau giữa Kinh giới và Phong phong thì có một số điểm như sau, Y Gia Quán xin nêu ra đây để các bạn dễ dàng lựa chọn thuốc cho phù hợp trong từng bệnh nhân cụ thể.
+ Kinh giới và Phòng phong tuy đều thuộc về thuốc cay, ôn giải biểu, đều có khả năng khu phong phát biểu và vào huyết phận, đều có khả năng cầm máu. Nhưng Kinh giới phát hãn với sức mạnh có thể thanh đầu và mát, lợi cho yết hầu, thâu suốt được bệnh sỏi chẩn. Còn Phòng phong khu phong thắng lợi, thắng được thấp mà hết đau.
+ Kinh giới chủ khu phong cảm mạo, Phòng phong chủ trị phong hàn thấp tý
+ Kinh giới chữa khá tốt các bệnh ở ngoài lớp da và phong tà ở huyết mạch. Phòng phong thì chữa khá tốt phong tà ở cốt nhục.
+ Kinh giới chủ trị các bệnh ở đầu và mắt, yết hầu bị đau. Phòng phong chủ trị đầu nhức ở một bên.
+ Kinh giới trị sản hậu kinh co giật, Phòng phong dựa vào tác dụng sơ phong chỉ kinh mà trị được các bệnh chân tay co giật, uấn ván.
+ Kinh giới giúp cầm máu, thông lợi huyết mạnh, tán ứ. Phòng phong giúp cầm máu làm thư Can, giữ băng huyết, tàng huyết, bồi thổ và khu phong.
Người đăng: BS.Trần Văn Toàn
🔎 Tra cứu thông tin tiện ích hơn trên App Tuệ Y
🌐 Link tải CH Play: Tuệ Y
