Tính vị:
– Tính: Ôn, hữu độc.
– Vị: Bình
Quy kinh:
Tỳ, Vị.
Công năng:
1- Táo thấp hóa đàm
2- Hạ khí chỉ ẩu
3- Hòa Vị an thần
4- Tuyên tý tán kết
5- Huợt trường thông tiện
6- Bài nùng tiêu ung
Phân tích:
Vị thuốc này tân ôn tính táo, chủ yếu đi vào kinh tỳ vị phế, hay về táo thấp kiện tỳ để tiêu đờm, điều hòa vị khí giáng nghịch để chống nôn ọe. Phàm các chứng thấp tý đờm nghịch ho suyễn và vị mất đi chức năng điều hòa, bị nôn ngược thì Bán hạ là vị thuốc quan trọng.
Liều dùng:
Bào chế:
Có nhiều cách.
1. Bán hạ 160g + 80g bạch giới tử + dấm thanh 100ml ủ một đêm. Sau bỏ bán hạ rửa cho hết nhớt, phơi khô.
2. Rửa sạch vỏ, dội nước sôi ngâm 7 ngày, mỗi ngày thay nước một lần, phơi tái rồi thái mỏng, tẩm nước gừng sấy khô.
3. Ngâm nước 7 ngày, ngày nào cũng thay nước, sau ngâm nước vôi 7 ngày, rồi sấy nhiệt độ 40-50 độ C cho khô.
4. Ngâm nước phèn chua và phác tiêu liều 1kg bán hạ dùng 1/2kg phác tiêu, 250g phèn rồi phơi khô.
Nếu là củ chóc: 1kg chóc + 100g cam thảo + 100g bồ kết, đổ ngập nước, đun cạn, vớt củ thái thấy ruột trong đều là được, còn đốm trắng cần đun thêm. Hoặc sau khi ngâm nước 3 ngày (thay nước hàng ngày) vớt ngâm nước phèn và gừng trong 24 giờ (1kg chóc + 300g gừng + 50g phèn, đổ ngập nước, đồ không đậy vung, vớt ra thái mỏng, lại tẩm nước gừng 1 đêm theo tỷ lệ 1kg chóc + 150g gừng), sao vàng.
Theo sách Trần Nhân Sơn ghi: Chế cần kỹ càng, 10kg bán hạ ngâm trong 3 ngày 3 đêm, mỗi ngày thay nước 1 lần. Sau giã 2 cân gừng già giã lấy nước đặc, ngâm tiếp đến ngày thứ 7, lấy ra chõ đồ 6 giờ lại cho nước gừng luộc liền 4 tiếng. Phơi khô cho giảm 30% nước lại cho nước gừng luộc 4 giờ. Với phơi khô, thấy bán hạ đỏ hồng, xung quanh nứt rạn như men sứa là được.
Bảo quản:
Kiêng kỵ:
– Âm hư tân thương.
– Phản vị ô đầu
– Kiêng kỵ tỳ vị thấp trệ
Phương thang ứng dụng:
– Nhị trần thang
– Tiểu bán hạ thang
– Bán hạ truật mễ thang
– Bán hạ tán
– Bán lưu hoàn
– Trị ung thư phát bối
Người đăng: BS.Trần Văn Toàn
🔎 Tra cứu thông tin tiện ích hơn trên App Tuệ Y
🌐 Link tải CH Play: Tuệ Y
